Open Interview: Marco van Bergen, ReStart Program Manager bij Tarkett Interview

On stage today Marco van Bergen, ReStart Program Manager bij Tarkett. Tarkett is een vloerenproducent met naast fabrieken ook eigen recycling centra over de hele wereld. Het doel is alle gebruikte vloeren terughalen en de grondstoffen hergebruiken. Het blijkt een uitdaging waarbij samenwerking tussen verschillende professies van groot belang is.

Welke rol speelt het verminderen van afval binnen Tarkett?
"Traditioneel was ons doel om tijdens de productie van vloeren zo min mogelijk afval te produceren. Simpelweg omdat afval geld kost. Ondertussen kijken we ook naar het afval dat ontstaat wanneer de vloeren die we hebben geleverd niet langer in gebruik zijn. Dit kunnen zowel oude vloeren zijn, maar ook het snijafval dat bij de installatie van onze nieuwe voeren vrijkomt. Dit is namelijk een enorme hoeveelheid aan materiaal, dat bijna nergens wordt teruggehaald en dus als “afval” in containers verdwijnt. Door dit materiaal terug te halen en te recyclen, maximaliseren wij het aandeel gerecyclede materialen in onze producten. Hierdoor behouden we deze grondstoffen en verlagen we onze CO2-voetafdruk.

Sinds 2008 hebben we de Cradle to Cradle®-filosofie omarmt en vanuit die filosofie een Circular Selection ontwikkeld - een behoorlijk aandeel van ons volledige assortiment waarbij rekening is gehouden met recyclebaarheid.  Wij hebben ambitieuze doelstellingen voor de komende jaren. Stap voor stap faseren we nu alle producten uit die niet recyclebaar zijn.

Wat mij opvalt, en ook ik maak mij hier soms schuldig aan, is de gedachte: “Wat maakt dat kleine beetje afval nou uit?” Dat plastic rietje in mijn drinken bijvoorbeeld is maar een druppel op een gloeiende plaat. Maar als je zo over alles nadenkt, dan kom je nergens.

Vele druppels vormen tenslotte samen wel een oceaan. Dat geldt ook voor ons als vloerenproducent. Toen we begonnen met onze verduurzaming had dit slechts een kleine impact, maar langzamerhand kunnen we steeds grotere stappen zetten. Dus om maar direct een advies te geven aan alle andere Open Over Afval ondertekenaars: "Start! Als je nergens begint dan kom je ook nergens”

Verder ben ik ervan overtuigd dat wanneer je een recyclebaar product ontwikkelt, je er ook voor moet zorgen dat dit recyclen na gebruik ook écht gebeurt.” Als ReStart Program Manager is het mijn verantwoordelijkheid dat het afval dat vrijkomt bij het produceren en installeren van de vloeren, maar ook de gebruikte vloeren, terugkomen bij Tarkett en naar onze recyclingcentra toe gaan. Wij hebben acht recyclingcentra voor linoleum, tapijt en PVC. Met retourlogistiek brengen we het afval, al noemen wij het liever grondstof, zo efficiënt mogelijk terug naar Waalwijk en sturen het daarvandaan naar verschillende recyclingcentra in Europa. Inmiddels zijn we zelfs bezig met projecten waarbij we materiaal van andere vloerenproducenten, met name tapijttegels, terugnemen, uit elkaar halen en recyclen."

Wat hebben jullie in de strijd tegen afval bereikt waar jullie trots op zijn?
"Onze grootste mijlpaal is het ontwikkelen van een vloerproducten dat feitelijk uit elkaar te halen zijn waaronder de EcoBase®-tapijttegels. Alle grondstoffen van de EcoBase®-tapijttegel zijn Cradle to Cradle®-gecertificeerd. De achterkant, ofwel de 'backing' bestaat volledig uit zuivere materialen die we kunnen scheiden van het garen en vervolgens zelf kunnen recyclen. Het overgebleven garen sturen we terug naar onze garenleverancier. Die kan het weer terugbrengen naar de grondstof en er nieuw garen van maken en dat kopen wij weer in.

Vergelijkbare systemen hebben we ook voor zowel onze Tarkett PVC als Tarkett Linoleum producten. De Tarkett Ftalaatvrije PVC-vloeren en Linoleum collecties zijn in zeer hoge mate recyclebaar (met iedere 1m2 oude Homogene iQ vinyl die we recyclen wordt 11,8Kg CO2 bespaard). Zo is de cirkel rond. Dit kunnen we eindeloos toepassen en we verlagen onze CO2-voetafdruk. Ik zeg “feitelijk” omdat wij dit daadwerkelijk aan kunnen tonen. Tarkett heeft vanaf 2010 meer dan 115.000 ton vloeren verzameld via terugname- en recyclingprogramma ReStart®. Je hoort tegenwoordig veel vloerenproducenten spreken over duurzaamheid, maar ik ben er trots op dat wij doen wat we zeggen en het end-of-life scenario op orde te hebben."

“Er is een gedragsverandering nodig. Men moet beseffen dat het geen afval is, maar een nieuwe grondstof.”

Met welke uitdagingen worstelen jullie zelf op het gebied van afval?
"De grootste uitdaging waar wij tegenaan lopen is het moeilijk terugkrijgen van de gebruikte vloeren. Met het Tarkett ReStart®-programma adresseren wij voornamelijk de projectstoffering, omdat zij verantwoordelijk zijn voor het leggen en verwijderen van vloeren in grotere oppervlakten. Dankzij een groot deel van onze ReStart®-partners zijn we in staat veel oude vloeren te recyclen, maar het blijft lastig om de hele markt ervan te overtuigen op een andere manier naar de overgebleven vloeren te kijken. De projectstoffeerders laten het vaak aan een aannemer over die de oude vloer eruit haalt en in een afvalcontainer buiten zet.

De bouwsector is verantwoordelijk voor ongeveer 40% van de CO2-uitstoot en 60-70% van het totale afval. Er is in deze sector echt gedragsverandering nodig. Men moet beseffen dat er geen afval is, maar een nieuwe grondstof. Zo draagt iedereen in de keten bij aan het verlagen van de CO2-voetafdruk."

“Qua openheid valt er veel te winnen. Dat komt doordat frontrunners enorm hebben geïnvesteerd in het verduurzamingsproces. Vervolgens willen anderen op die rijdende trein springen.”

Hoe zorgen jullie ervoor dat de recyclebaarheid van jullie vloeren onder de aandacht komt?
"We doen ons best de misvatting weg te nemen dat het aanbieden voor recyclen moeilijk is en geld kost. We hebben bijvoorbeeld speciale karren ontwikkeld om het tapijt eenvoudig uit het pand te krijgen. Voor het snijafval bij de installatie van PVC- en Linoleumvloeren verzorgen we ook de benodigde middelen. Vervolgens nemen we de logistiek en de verwerking volledig uit handen. Dit is in bijna alle gevallen zelfs gratis. Het aanbieden van recyclebaar vloermateriaal vergt weliswaar een andere werkwijze, maar deze is zeker niet lastiger. Alleen moet je het wel weten.

We werken aan het creëren van bewustwording dat het inzamelen van snijafval en gebruikte vloeren makkelijk is. Dit vertellen we vaak via onze accountmanagers tijdens verkoopgesprekken. Doorgaans begint de klant direct over design en kleur, maar liever beginnen wij vanuit een andere gedachtegang. Wanneer je bijvoorbeeld direct start met de vraag:

"Wat ga je met de vloer doen na gebruik?” gaat de klant anders nadenken. Iedereen kan een kleur aanpassen, maar wij starten vanuit een duurzame gedachte. We zijn veel bezig met “concept selling” waarbij alles draait om recyclebaarheid en het verlengen van de levensduur. Oftewel: veel van onze vloeren zijn zo ontwikkeld dat ze na de eindelevensduur gerecycled kunnen worden en we verbranding voorkomen, zonder in te boeten aan kwaliteit."

Wat houdt andere producenten tegen dezelfde ontwikkeling naar meer recyclebare producten door te maken?
"Ik denk dat andere producenten exact dezelfde problemen hebben, waar ook wij lang geleden al tegenaan liepen. Het ontwikkelen van producten die na de levensduur makkelijk zijn te recyclen is heel lastig. Dat vergt een andere manier van denken, een ander maakproces én bijkomende investeringen.

Als je puur kijkt naar de ecologische voetafdruk dan heeft het zeker zin, want de CO2-afdruk wordt lager. En ook economisch gezien is recyclen interessant. De productie van bijvoorbeeld een EcoBase®-tapijttegel is kostbaarder dan van een traditionele tapijttegel. We hebben allemaal te maken met stijgende grondstofprijzen door o.a. grondstof schaarste. Ervoor zorgen dat je de grondstoffen terughaalt voor hergebruik of recycling wordt steeds gunstiger. Het verdienmodel verandert snel. We moeten samen naar een circulaire economie toewerken en aan die toekomstvisie vasthouden wanneer we investeringen maken. Uiteindelijk zal het winstgevend zijn."

“Ik zou willen dat alle verpakkingen van hetzelfde materiaal zijn. Zorg dat er veel minder verschillende soorten kunststof worden gebruikt.”

"Bij wie ligt de verantwoordelijkheid om dit proces te versnellen?
Voordat de overheid het recyclen kan voorschrijven via wetgeving moet er al een oplossing zijn voor alle soorten vloeren. De oplossing om vele Tarkett Linoleum, PVC en tapijttegels te recyclen hebben we, maar voor onder andere kamerbreed tapijt nog niet. Als je het enkel verplicht zou stellen voor bijvoorbeeld de tapijttegels, ontstaat er oneerlijke concurrentie.

Ik geloof wel heilig dat er een aantal spelers in de vloerenmarkt zijn die vrijwillig het verschil kunnen en willen maken. Vrijwillige producentenverantwoordelijkheid geleid door een paar grote spelers in de markt is daarom naar mijn idee een oplossing. We zijn hierover allemaal met “open vizier“ in gesprek. Maar wat het lastig maakt is dat niemand echt het achterste van zijn tong laat zien in die gesprekken.Dat komt doordat sommige spelers in de markt enorm hebben geïnvesteerd in het verduurzamingsproces. Vervolgens willen andere bedrijven meeliften en op die rijdende trein springen. Qua openheid valt er echter wel nog veel te winnen. Het is een dilemma tussen alles openlijk bespreken en het behouden van een voorsprong.

Het inzamelingssysteem tezamen met andere producenten oppakken, daar zie ik wel toekomstmogelijkheden in. Wij komen vaak materiaal van onze concurrenten tegen en ongetwijfeld zullen andere producenten met een inzamelingssysteem ook onze EcoBase®-tapijttegels, Linoneum en PVC-vloeren tegenkomen. Samen kunnen we dit sorteren en terugbrengen naar de juiste producenten."

Hebben jullie behoefte aan contact met de afvalbranche?
"Wij zijn continu op zoek naar waar we onze vloeren na gebruiksduur kunnen ophalen, omdat dit voor ons het terughalen van grondstof betekent. Ik denk dat de afvalbranche hier een belangrijke rol in kan spelen. Als er in de toekomst een groter volume recyclebaar tapijt terugkomt, dan zou het gunstig zijn dit te laten centraliseren door een afvalverwerker. Afvalverwerkers hebben de logistiek en de hubs door heel Nederland en zelfs Europa. Zij zouden de producten kunnen emballeren en terugbrengen naar desbetreffende producenten.

Bovendien heeft de afvalbranche veel intensiever contact met veel sloopbedrijven, die ze naar ons kunnen doorverwijzen wanneer er wordt gevraagd om containers voor vloerafval. Wij missen juist die link, wanneer het uit het zicht is van de opdrachtgever en projectstoffeerder."

Waar zie jij nog kansen om meer oude vloeren te kunnen recyclen in de toekomst?

"De totale afvalberg van tapijt in Europa is 1600 kiloton, waarvan 400 kiloton uit kantoren komt. Dat betekent dat er nog veel te halen valt uit het aandeel dat op andere plekken dan kantoren ligt, zoals bij particulieren. Wij verkopen tapijt aan onder andere de groothandel, maar het uiteindelijk doorverkopen aan de particulier gebeurt buiten ons beeld. 

Een take-back systeem voor particulieren is haast niet te doen, gezien het om enorm veel kleine hoeveelheden gaat die vaak vermengd zijn met ander materiaal. Echter hebben we voor de particuliere afnemers van vloeren wel het recyclebare product Soft Planks - modulaire tapijtplanken - DESSO One ontwikkeld. Dit product bestaat volledig uit polyester en is daardoor eenvoudiger te recyclen. De DESSO One vloer kan aan het einde van gebruik weer worden ingeleverd bij de vloerenwinkels, die bij ons zijn aangesloten als ReStart-partner.  

Verder zien we een toename van Re-Use. Men hoeft niet altijd een nieuwe vloer aan te schaffen. Veel vloeren zijn nog in goede staat en geschikt voor een tweede leven. Deze vloeren kunnen we uitnemen, schoonmaken en weer opnieuw gebruiken. Dit kan zelfs in een andere kleurschakering. In de vloerenbranche is dit een nieuwe ontwikkeling. Ik verwacht dat dit een vlucht gaat nemen."

Welke vraag over afval en dilemma's zou je stellen aan een organisatie naar keuze?

"Ik zou mijn vraag willen richten aan de multinationals die consumptieartikelen in de markt zetten. In hun plastic verpakkingen kom je combinaties van allerlei verschillende materialen tegen. Als je bijvoorbeeld kijkt naar vergelijkbare shampoo- en conditioner flessen van hetzelfde merk, is de ene fles gemaakt van PET en de ander van HDPE plastic. Erger nog zijn combinaties van verschillende soorten kunststof in één verpakking. Met als gevolg dat het lastiger te sorteren en te scheiden is. Laat staan te recyclen is. Ik zou willen vragen alle verpakkingen zo veel mogelijk gelijk te trekken. Zorg dat er veel minder verschillende soorten kunststof worden gebruikt. Exact zoals de ontwikkeling die wij doormaken in de vloerenindustrie, waarbij we onder andere kiezen voor ‘Design for Disassembly’ en het beperken van verschillende materialen. De multinationals zouden 'eenvoudig' hun productiefaciliteiten en toeleveranciers overal ter wereld kunnen opdragen voortaan eenzelfde materiaal te gebruiken, zodat het beter te sorteren en te recyclen is."

Meer Open Interviews lezen? Schrijf je in voor de Open Over Afval updates!

Reageren of zelf je verhaal doen? Mail naar info@openoverafval.nu